Vastgoedmarkt overtreft recordjaar 2008

In turbulent 2016 zijn alle vastgoedrecords in Nederland verbroken. Beleggers staken zelfs meer geld in stenen dan in topjaar 2007. In dat jaar, aan de vooravond van het uiteenspatten van een wereldwijde vastgoedzeepbel, stroomde er €13,15 mrd naar Nederlandse kantoren, winkelpanden, woningportefeuilles en ander commercieel vastgoed. Afgelopen jaar was dat €13,5 mrd, blijkt uit cijfers die vastgoedadviseur CBRE dinsdag presenteert.

Er is een overvloed aan kapitaal en gebrek aan alternatieve investeringen. Tel daar de uitzonderlijke lage rente en een stevig aantrekkende economie bij op en de uitkomst is een recordjaar voor vastgoed. Met het resultaat dat ook de prijzen van panden hard stijgen.

Prijzen in het topsegment

‘In historisch perspectief is vastgoed in het topsegment nog nooit zo duur geweest’, zegt Jos Tromp, hoofd research Europa van CBRE. Maar stenen zijn nog steeds een stuk aantrekkelijker voor veel institutionele beleggers dan risicovolle aandelen of extreem laag renderende obligaties.

Ook de pijlers onder de vastgoedmarkt verbeteren, schetst Erik Langens directeur Capital Markets bij CBRE. ‘De arbeidsmarkt draait weer op volle toeren. Het aantal kantoorbanen neem toe, dus ook de vraag naar kantoorruimte.’ De torenhoge leegstand op de kantorenmarkt neemt sinds anderhalf jaar weer iets af.

De keuze voor een brexit

Politieke onrust in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten pakte eerder voordelig dan nadelig uit voor de Nederlandse vastgoedmarkt. ‘Door de Britse keuze voor een brexit kwam er meer focus op het continent. Aziatische beleggers waren door de onzekerheid in aanloop naar de Amerikaanse verkiezingen ook meer geneigd om in Europa te investeren’, zegt Langens. De Rotterdam, het grootste gebouw van Nederland, is gekocht door een consortium van Koreaanse beleggers en het Franse Amundi.

Ondanks de gigantische bedragen die naar vastgoed stromen en de stijgende prijzen is er nog geen nieuwe bubbel in de maak volgens CBRE. Beleggers mijden risicovol vastgoed, en betalen liever hogere prijzen voor hoogwaardig vastgoed dat gaat profiteren van economische groei, aldus Tromp.

Minder met geleend geld

Cruciaal is ook dat er nu veel minder met geleend geld wordt gewerkt dan in 2007. Leenpercentages van 80% of 90% waren toen geen uitzondering. Waardes hoefden maar iets te dalen en het vastgoed stond onder water. Nu geldt een leengraad van 70% als het maximum. Veel bedrijven houden het liever op 40%.

Bovendien zijn investeringen meer gespreid over verschillende vastgoedcategorieën. Ging in 2007 nog bijna € 9 mrd naar kantoren, nu is dat €5,8 mrd. Woningen zijn veel gewilder geworden. Daar gaat ruim €3 mrd naar toe, €2 mrd meer dan in 2007.

Investeringen in huurwoningen

Dat de investeringen in huurwoningen hard stijgen is goed te verklaren, volgens Edwin Buitelaar, onderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving. ‘De vraag naar huurwoningen is groot, vooral in Utrecht en Amsterdam.’ Maar over de kantorenmarkt is hij minder optimistisch dan CBRE. ‘Het aantal kantoorbanen trekt wel iets aan. Daar staat tegenover dat bedrijven naar verwachting steeds minder ruimte gaan gebruiken per werknemer. Dat er bijna €2 mrd meer is geïnvesteerd in kantoren dan een jaar eerder komt toch vooral door de extreem lage rente en de investeringsdruk bij beleggers.’ Hetzelfde geldt volgens hem voor de winkelmarkt waar de leegstand nog steeds oploopt.

Dat wil volgens Buitelaar niet zeggen dat er op dit moment een ‘problematische bubbel’ ontstaat, zoals in 2007 toen banken in grote financiële problemen kwamen door de vastgoedcrisis. Ook hij wijst op de ‘aanzienlijk’ lagere leenpercentages. ‘Mocht er nu iets misgaan dan zijn de risico’s voor de stabiliteit van het financiële systeem een stuk minder groot dan 9 jaar geleden.’

Bron: FD